Karllæg samgöngustefna Samfylkingar

Eva H. Baldursdóttir varaborgarfulltrúi Samfylkingarinnar ritar í Fréttablaðið pistil í vikunni sem hún kallar „Einokun einkabílsins“. Í þessum pistli heldur Eva því fram að umræður um almenningssamgöngur hafi færst í hægri og vinstri dilka þannig að þeir sem teljast vera með stjórnmálaskoðanir til hægri, telji sig þurfa að vera í harðri vörn fyrir einkabílinn. Eva skrifar einnig:

„Ef spár um fjölgun íbúa ganga eftir verðum við að fara að ferðast meira saman ef samgöngukerfið á að ganga upp. Markmiðið er að Reykjavík verði borg með betri almenningssamgöngur. Sú sýn felur í sér skemmtilegri borgarbrag og fer saman við markmið um þéttingu byggðar. Aðgerðum í þá áttina verðu því haldið áfram.“

Ég er algerlega ósammála varaborgarfulltrúanum varðandi þessar skoðanir hennar. Í fyrsta lagi er nánast barnalegt að halda því fram að það fari eftir gömlu litrófi stjórnmálanna hvaða afstöðu menn hafa gagnvart einkabílnum og almenningssamgöngum. Ég tel að hver og einn íbúi borgarinnar taki afstöðu í þessu máli eftir því hvað hentar honum best. Auðvitað eiga borgarbúar að hafa frjálst val um það hvaða samgöngumáta þeir nota hverju sinni. Það er algerlega óásættanlegt að kjörnir fulltrúar taki sér vald til þess að hrinda í framkvæmd þéttingarstefnu sem hefur skapað mikið fleiri vandamál en hún leysir. Þéttingarstefnu sem er fjandsamleg fyrir þá sem kjósa að nota einkabílinn til þess að ferðast um borgina. Flestir borgarbúar þekkja þann vanda sem búið er að skapa í miðborginni, en þangað er nánast ómögulegt að fara á einkabíl því erfitt er að finna bifreiðastæði fyrir bílinn.

Það er jú þannig að þegar búnir eru til, á markvissan hátt flöskuhálsar í kerfi eins og samgöngukerfi þá hverfa ekki vandamálin eins og núverandi meirihluti virðist halda. Flöskuhálsarnir og vandamálin færast bara til. Gott dæmi um þetta er nýbyggingar þær sem er verið að reisa við útvarpshúsið í Efstaleiti m.a. á þeim bílastæðum sem við húsið voru. Bílarnir hverfa ekki heldur færast til og verða íbúum nærliggjandi gatna til ama og leiðinda. En það virðist ekki skipta meirihlutann í borginni nokkru máli. 

Staðreyndin er sú að fulltrúar núverandi meirihluta í borginni hafa ekki enn látið gera alvöru umferðarmódel af Reykjavík þar sem mið er tekið af þeirri þróun sem er á sjóndeildarhringnum. Því eru fullyrðingar um gríðarlegan kostnað eða eins og Eva kýs að kalla það „Villtustu draumar talsmanna malbiksframkvæmda“ í besta falli innihaldslaus áróður sem engin rök eru á bak við.  Það er lágmarkskrafa þegar kjörnir fulltrúar storma fram með svona fullyrðingar að þær séu studdar rökum. 

Engin vafi er að ný tækni mun geta aukið afköst umferðarkerfisins í Reykjavík umtalsvert. Þannig gætu einfaldir hlutfallslega ódýrir hlutir eins og samhæfð tölvustýrð umferðarljós gert mikið gagn í að létta á umferðarvanda borgarinnar. Annað dæmi er að á Miklubraut eru 6 akreinar, með tölvustýringu og sjálfkeyrandi bifreiðum er lítið mál að hafa götuna 5 akreinar í átt til höfuðborgarinnar á morgnanna og 5 akreinar frá henni síðdegis. 

Ofur áhersla Samfylkingarinnar á almenningssamgöngur og notkun á reiðhjólum er einkennileg því hún gengur þvert á jafnréttisstefnu þá sem flokkurinn hefur viljað kenna sig við. Samgöngustofa og Gallup stóðu að viðhorfskönnun meðal vegfaranda í umferðinni. Sú viðhorfskönnun sýnir meðal annars að konur hjóla nánast ekkert yfir vetrartímann. Ein skýring gæti verið sú að þær þurfi einkabílinn til að keyra börn sín, frá skóla í tómstunda og íþróttastarf. Almenningssamgöngur eru fyrir fólk með börn á heimilinu ekki kostur því það tekur of langan tíma þar sem íþrótta og tómstundastarf er sjaldnast í næsta nágrenni og Borgarlína breytir engu þar um. Þannig er áhersla Samfylkingarinnar á hjólreiðar og almenningssamgöngur karllæg í meira lagi. 

Það er slæm stefna að reyna að gera almenningssamgöngukerfið að raunhæfum valkosti með því að þrengja verulega að einkabílnum. Skynsamlegra er að byggja upp og styrkja innviði alla og gefa með því íbúum og gestum borgarinnar frjálst val um það hvaða ferðamáta það kýs.

Í hverju liggur markaðssnilldin

Eggert Þór Kristófersson forstjóri N1 var í viðtali í helgarblaði DV fyrir skömmu. Þar voru höfð eftir honum ummæli sem ég er búin að vera nokkuð hugsi yfir frá því að ég sá blaðið. 

Fyrri ummælin eru þessi: (breiðletrun er greinarhöfundar)

„Ég veit alveg hvað kostar að kaupa bensín til Íslands og selja það ef taka á tillit til alls kostnaðar og fjárfestinga sem eru talsverðar. Ef N1 myndi selja bensín á sama verði og Costco þá myndi ég tapa á því. Og af því að N1 er markaðsráðandi aðili á olíumarkaðinum þá væri það lögbrot og við hjá N1 erum með skýra sýn á að fylgja eftir öllum lögum og reglum. Ólíkt okkur, þar sem bensín og olía eru okkar helsta söluvara, þá nota Costco-menn eldsneytið til að lokka fólk í verslunina sína. Þess vegna niðurgreiða þeir bensínið og það er greinilega markaðskostnaður hjá þeim, sem er fín strategía hjá þeim en gengur ekki upp fyrir N1.“

Þessi orð forstjórans eru þess eðlis að út frá þeim má skynja að miklar fjárfestingar félagsins og þá væntanlega annarra olíufélaga hafa valdið óeðlilega háu bensínverði hér á landi í langan tíma. Takmarkalitlu fjárfestingaræði þar sem byggðar eru bensínstöðvar með nokkurra metra millibili hefur verið dengt yfir íslenska neytendur án þess að þeir átti sig eða eigi annan valkost fyrr en þá fyrst nú. Í þessu samhengi er athyglisvert að þau olíufélög sem hafa nánast enga þjónustu og litla yfirbyggingu skuli ekki hafa boðið betur. Þau hafa kosið að halda verðlagningu sinni nálægt verðum þeirra stærri sem bjóða betri þjónustu. þjónusta er jú talin vera einn af mikilvægustu lykilþáttum sem smásölufyrirtæki geta nýtt sér til að aðgreina sig á markaði eða ná samkeppnisforskoti. Það skýtur því skökku við að á markaði með eldsneyti skuli ekki sjást meiri tilburðir í þá átt að aðgreina sig betur með þjónustuframboði.

Eflaust er það rétt að hjá forstjóranum að N1 með allar sínar þjónustustöðvar um land allt getur ekki lifað af 15% álagningu á bensíni líkt og Costco gerir. Fullyrðingar forstjórans um að Costco niðurgreiði bensínið og líti á það sem markaðskostnað eiga ekki við rök að styðjast. Þjónusta Costco við bensínafgreiðslu sína er í lágmarki. Þeirra ásetningur var frá upphafi að keppa í verðum og ná fram hagræði þrátt fyrir lágt verð með miklum veltuhraða. Þetta er í raun sama módel og Jóhannes heitin í Bónus nýtti sér þegar hann hóf rekstur sinna verslana. Lág álagning og mikill veltuhraði. 

Síðari ummælin voru þessi: (Skýring í sviga er greinarhöfundar)

„Að þeir (Costco) séu „markaðssnillingar“ sem hafi nýtt sér fjölmiðla til að fá ókeypis umfjöllun.“

Vissulega hefur verið mikil umfjöllun um Costco. En hversu mikil hefur hún verið? Sá sem hér skrifar ákvað að setja sig í samband við snillingana á Fjölmiðlavakt Creditinfo og biðja þá um hjálp við að ná utan um þá spurningu hversu mikil þessi umfjöllun var í raun og veru. Hjá Fjölmiðlavaktinni eru aðilar sem daglega skima og skrá niður efni allra fjölmiðla. Talið var í hversu mörgum umfjöllunum nafn Costco kæmi fram mánuðina apríl, maí, og júní. Til samanburðar voru umfjallanir stóru olíufélaganna N1, Skeljungs og Olís einnig taldar fyrir sama tímabil. Hver umfjöllun er aðeins talin einu sinni. 

 

	Costco	Olíufélögin samtals	N1	Olís	Skeljungur
April	83	201	74	68	59
Maí	302	227	86	57	84
Júní	315	216	96	66	54

 

Þessi samantekt sýnir að munurinn á umfjöllunumer er nokkur en samt minni en ætla mætti. Aðrar skýringar hjóta því eiga hér við s.s. Vörur sem ekki hafa verið boðnar hér áður. Umtalsvert lægri verðlagning á einstaka vöruliðum, o.s.frv. Víst er að Innkoma Costco hefur sannarlega sett ýmsa aðila upp á tærnar sem er gott fyrir neytendur. 

Svo er upplagt að rifja það hér upp að það er vel þekkt í heimi markaðsfræða að sterk tengsl eru á milli væntinga viðskiptavina, upplifunar og ánægju þeirra og svo tryggðar ef vel tekst til með að uppfylla þær væntingar sem kveiktar hafa verið. 

Ekki er nokkur vafi á að mikil spenna og áhugi var fyrir komu Costco inn á íslenskan smásölumarkað. Væntingar viðskiptavina voru miklar. Tilfinning þess sem hér skrifar er að stjórnendum Costco hafi tekist harla vel með það verkefni að standa undir þessum miklu væntingum. Markaðssnilld þeirra felst því fyrst og fremst í því mikilvæga atriði að standa undir þeim væntingum sem kveiktar höfðu verið í hjarta íslenskra neytenda.